Almamanta

Tian waj runas “kallawayas” nisqas. Paykuna ujina simita parlanku, as qheswa jinata, as aymara jinata. Uj Kallawaya warmeqa qosan wañupojtenga, pusaj diasta mana wasimanta llojsejchu kasqa. Nitaj chay diasqa ni pi sultira warmi watukojchu kasqa wiwdataqa. Sichus uj sultira warmi wasiman rinman chayqa, wañusqaj alman (chay sultira warmita) pusakapunman warmin kanapaj. Chayrayku mana riyta munankuchu wiwdaj wasinmanqa.
Chay Kallawaya runasqa niku: Wañupojtinchisqa kwirpunchismanta almanchis, ajayuchis llojsipun. Chantari almaqa pusaj diasta purin wasi qayllasta, maykunastachus purimoj, achaykunasta. Uj ratusqa wasinman jamullantaj. Sinchus warminta mana wasinpi taripanman chayqa, almaqa phiñakunman, manaña ni jayk’ajpis kutimunmanñachu. Chayrayku warmenqa wasimanta mana kuyurinanchu tian chay pusaj diastaqa. Pusaj diapi almaj ñawin t’ojyan, chay diaqa wasiman kutimunpuni. Q’ayantintaj, wañusqanmanta jisq’on diasña kajtin, alma ripunan tian jaqaypachaman watakama, tudusantuskama. Chayrayku jisq’on diasninpeqa almapaj wayk’upuna, ujyanatapis ruapuna chay dia mikhunanpaj, ujyakunanpaj, jaqaypachaman ripunanpaj tudusantuskama.
Chayraykutaj kunankamapis wakin runa alma misata ruankupuni nuybi diaspi. Chayraykutaj chay dia ashkhataj wayk’unku, machanku ima almata sumaj sajsasqata, sumaj ujyasqata kacharpapunankupaj jaqay pachaman tudusantuskama.
Ajinata ari kallawayasqa yuyaj kasqanku almamantaqa, ajayu ninchis chaymantaqa. Piru mana kallawayasllachu ajinata yuyaj kanku. Jinallataj aymara runaspis, queshwa runaspis yuyaj kaspanku. Tukuy ñawpa runas Tawantinsuyupi yuyaj kasqanku uj runa wañojtin alman llojsipoj kasqanta kwirpumanta jaqaypachaman ripunanpaj. Ichus chay jaqay-pachaqa janajpacha ninchis chay, ichus waj pacha. Jaqay-pachapeqa almaqa runa jinallataj mikhun, ujyan, llank’an, sayk’un. Imaynatachus kay pachapi kawsaspaqa imatapis ruanchis, ajinallatataj almanchisqa jaqay pachapi ruan. Chayrayku ñawpa runasqa pi wañupojtinpis mikhunastawan, p’achasninkutawan, tukuy imankutawan khuska wañusqata p’ampaykapoj karqanku jaqay-pachapi alma kawsakunanpaj.
Wakin kutisqa uj sumaj runa, uj sumaj apu wañupojtenqa, almaqa jaqaypachamanta kutimpun kay-pachaman. Chantataj kutimuspaqa tiaykakapun wakin kutis orqospi, chankaspi llajtanta, ayllu masisninta sumajta qhawananpaj. Chayrayku ashkha jatunchis orqos ñawpa runaspaj sutisninkuta apanku. Ajina tian Illimani orqo, Illampu, Thunupa, Malmisa, waj orqoswan ima. Tukuy chayrayku yatirisqa orqo laduman qhawaripa machulaspaj, achachilaspaj ch’allanku inalmama qhawasaspaqa.
Ajinallata ñawpa runasqa yuyaj kasqanku almamanta, kunankamapis wakinkunaqa jinallatapuni yuyasanchis.